حضین بن منذر رقاشیحُضَین بن مُنْذِر رَقاشی، از یاران امام علی علیه‌السلام و از اشراف و بزرگان قبیله بَکر بن وائل است. فهرست مندرجات۲ - تولد و وفات حضین ۳ - سن حضین در جنگ صفین ۴ - پسران حضین ۵ - روایات او از افراد برجسته ۶ - کم حدیث بودن حضین ۷ - جایگاه حضین در نزد امیرالمومنین ۷.۱ - پرچم داری در صفین ۷.۲ - بصیرت حضین در هنگام فتنه ۷.۳ - انتصاب به عنوان والی حضرت علی ۸ - حضین شاعری برجسته ۹ - فهرست منابع ۱۰ - پانویس ۱۱ - منبع ۱ - نام و کنیه حضیندر منابع، نام او به صورت حُصَین نیز آمده، اما صورت صحیح آن حُضَین است. او به نام یکی از مادربزرگهایش، رِقاشه دختر ضَبیعه، منسوب است. کنیه‌های وی را ابومحمد، ابوحَفْص و در بیشتر منابع، ابوساسان ضبط کرده‌اند. ابن مَنْجَوَیه (متوفی ۴۲۸) گفته که ابوساسان لقب او و ابومحمد کنیه اوست. ۲ - تولد و وفات حضیناز تاریخ تولد وی اطلاعی نیست. امین احتمال داده است که در سال سوم هجری به دنیا آمده باشد. درباره تاریخ مرگ او، اختلاف اندکی در منابع وجود دارد. به نوشته بخاری او بعد از سال یکصد هجری، و به نوشته ابن منجویه در سال ۹۹هجری درگذشت. در صحت دو روایتی که در آن حضین یکی از نخستین کسانی ذکر شده که پس از سَقیفه به علی علیه‌السلام پیوسته، [۱۰]
طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، ص۷، ۱۱.
به دلیل سن کم حضین در آن هنگام، تردید شده است. ۳ - سن حضین در جنگ صفینباتوجه به فتح سمرقند در سال ۹۳ به دست قُتَیبَة بن مُسْلِم و حضور حضین بن منذر در مجلس قتیبه در این سال و نیز تصریح حضین به نود سالگی خود در آن سال در یکی از سروده‌هایش، حضین احتمالا در جنگ صفّین ۳۴ ساله بوده و بر این اساس گفته ابویقظان سُحَیم بن حفص (متوفی ۱۹۰)، که حضین را در نبرد صفّین نوزده ساله ذکر کرده، نادرست است. ۴ - پسران حضیننام سه تن از پسران او، به نامهای ساسان و عیاض (غیاظ) و یحیی، و دو بیت از سروده‌های او خطاب به غیاظ، در منابع آمده است. یحیی از دولتمردان امویان بود که به فرمان ابو مسلم، همراه دیگر دولتمردان اموی کشته شد. ۵ - روایات او از افراد برجستهدر منابع اهل‌سنّت و شیعه از حضین به عنوان فردی ثقه یاد شده است. حضین از علی علیه‌السلام، عثمان، مُجاشِع بن مسعود و ابوموسی اشعری روایت کرده است و از او فرزندش یحیی، حسن بصری، و عبدالعزیز بن معمر روایت کرده‌اند. ۶ - کم حدیث بودن حضینابن حجر عسقلانی، به نقل از ابن سعد، آورده که حضین کم حدیث بوده، اما این مطلب نادرست است و گفته ابن‌سعد درباره ابوسعید قیس رقاشی، غلام حضین، است. ابوالحسن مداینی گفته حضین را درباره مسموم شدن امام حسن علیه‌السلام با دسیسه معاویه، نقل کرده است. ۷ - جایگاه حضین در نزد امیرالمومنینبرقی [۲۶]
برقی، احمد بن محمد، الرجال، ص۳.
حضین را از یاران و برگزیدگان علی علیه‌السلام یاد کرده، البته کنیه ابوساسان در نقل برقی به ابوسنان تصحیف شده است. حضرت علی علیه‌السلام در جنگ جمل حضین را به فرماندهی پیاده نظام قبیله بکر بن وائل برگزید. [۲۷]
مفید، محمد بن محمد، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، ص۳۲۰.
۷.۱ - پرچم داری در صفیندر جنگ صفّین، پرچم علی علیه‌السلام در دست وی بود و او به سرپرستی قبیله بکر بن وائل نیز گماشته شد. این کار یکی از تدبیرهای ارزنده علی علیه‌السلام دانسته شده است. دلیری و پایداری حضین در جنگ صفّین و اهتزاز موزون پرچمی که در دست داشت، علی علیه‌السلام را به سرودن اشعاری برانگیخت که در منابع مضبوط است. رنگ پرچمی که در دست حضین قرار داشته، سرخ یا سیاه بوده است. [۳۳]
مفید، محمد بن محمد، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة.
۷.۲ - بصیرت حضین در هنگام فتنهبه هنگام دسیسه برافراشتن قرآنها بر نیزه‌ها و بروز اختلاف میان یاران علی علیه‌السلام در جنگ صفّین، حضین از نخستین کسانی بود که با سخنانی کوتاه و شیوا از علی علیه‌السلام دفاع کرد و مردم را به فرمان‌برداری بدون قید و شرط از ایشان فراخواند. ۷.۳ - انتصاب به عنوان والی حضرت علیحضرت علی علیه‌السلام، در دوران حکومت خود، حضین را حاکم اصطخر کرد. ۸ - حضین شاعری برجستهحضین را به شاعری و زبان‌آوری ستوده‌اند. ابیات پراکنده‌ای از او در منابع آمده است. امیران اموی در کارهای خود با حضین رایزنی می‌کردند و از او یاری می‌خواستند؛ حضین در برخی سروده‌های خود به این موضوع اشاره کرده است. برخی او را به بخل و خسّت نکوهش کرده‌اند. امین این نسبت را از جمله یاوه سراییهای شاعران زیاده‌طلب دانسته است. ۹ - فهرست منابع• ابن ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۵ـ ۱۳۸۷/ ۱۹۶۵ـ۱۹۶۷، چاپ افست بیروت ؛ • ابن حجر عسقلانی، کتاب تهذیب التهذیب، چاپ صدقی جمیل عطار، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵؛ • ابن حزم، جمهرة انساب‌العرب، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره ( ۱۹۸۲)؛ • ابن‌سعد، الطبقات الکبری (بیروت)؛ • ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی‌شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ۲۰۰۱؛ • ابن قتیبه، عیون الاخبار، چاپ یوسف علی طویل و مفید محمد قمیحه، بیروت (?۱۹۸۵)؛ • ابن ماکولا، الاکمال فی رفع الارتیاب عن المؤتلف و المختلف فی الاسماء والکنی و الانساب، چاپ عبدالرحمان‌بن یحیی معلمی یمانی، بیروت ؛ • ابن مَنْجَوَیه، رجال صحیح مسلم، چاپ عبداللّه لیثی، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷؛ • ابن منظور، لسان العرب؛ • محمدبن عبداللّه اسکافی، المعیار و الموازنة فی فضائل الامام امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (صلوات‌اللّه علیه)، چاپ محمدباقر محمودی، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۱؛ • امین؛ • محمد بن اسماعیل بخاری، التاریخ الصغیر، چاپ محمود ابراهیم زاید، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶؛ • احمد بن محمد برقی، کتاب الرجال، در ابن‌داوود حلّی، کتاب‌الرجال، تهران ۱۳۸۳ش؛ • عمروبن بحر جاحظ، البیان و التبیین، چاپ عبدالسلام محمد هارون، بیروت (? ۱۳۶۷/ ۱۹۴۸)؛ • خویی؛ • شوشتری؛ • طبری، تاریخ (بیروت)؛ • محمد بن عمر کشی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمدبن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ش؛ • یوسف بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب‌الکمال فی أسماءالرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲؛ • محمد بن محمد مفید، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، چاپ علی میرشریفی، بیروت۱۴۱۴/۱۹۹۳؛ • نصر بن مزاحم، وقعة صفّین، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره ۱۳۸۲، چاپ افست قم ۱۴۰۴. ۱۰ - پانویس۱۱ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، مقاله «حضین بن منذر رقاشی»، شماره ۶۳۰۴. رده‌های این صفحه : اصحاب امام علی | رجال
|